Սրբոց Վարդանանց զօրավարացն մերոց` հազար երեսուն եւ վեց վկայիցն, որք կատարեցան ի մեծի պատերազմին
Ս. ՎԱՐԴԱՆԱՆՔ (V դ.)
Հայաստանում
քրիստոնեության հաստատման առաջին իսկ տարիներից նրա դեմ խոյացան
հեթանոսական կրոններով մոլորված ազգերը՝ հատկապես զրադաշտական
Պարսկաստանը:
Պարսկաստանը V դ. Հայաստանի վրա
քաղաքական գերիշխանություն ուներ և ձգտում էր կիրառել այն՝ բռնի ուժով մեզ
հավատափոխ անելու համար: Հայ ժողովուրդը պայքարի ելավ այդ ծրագրի դեմ և
հաղթեց: Այդ հաղթական պայքարը գլխավորում էր ս. Վարդան Մամիկոնյանը: Ավելի
քան 1000 քաջազուններից բաղկացած նրա զորագունդը կոչվում է Վարդանանք, որը
451 թ. մայիսի 26-ին Ավարայրի դաշտում վճռական ճակատամարտ տվեց պարսից
զորքի դեմ: Վերջինիս համեմատ Վարդանանք խիստ փոքրաթիվ էին, բայց նրանց
ապավինությունը Աստծո վրա էր: Ճակատամարտից առաջ նրանք աղոթեցին ու
հաղորդություն առան և բոլորն էլ պատրաստ էին նահատակության: Եվ այս խիստ
անհավասար մարտում նրանք այնպիսի քաջություն ու զորություն ունեցան, որ
նահատակվելով հանդերձ՝ կոտորեցին քանակով իրենց մի քանի անգամ գերակշռող
պարսից զորքի մեծ մասը: Ավարայրի ճակատամարտը բեկումնային նշանակություն
ունեցավ. այլևս անհնար էր ընկճել հավատափոխության դեմ ամենուր պայքարող
ժողովրդին, որ ոգևորված Վարդանանց սխրանքով՝ գերադասում էր նրանց պես
հանուն Քրիստոսի նահատակվել և արժանանալ սրբերի պսակին, քան կենդանի մնալ
հավատն ուրանալու գնով: Արդյունքում պարսից արքան հրաժարվեց բռնի
հավատափոխության իր ծրագրից, և Հայաստանում վերականգնվեց քրիստոնեական
աստվածպաշտության ողջ կարգը: Սա քրիստոնեական հավատի հաղթանակն էր:
Այս հաղթանակի և Վարդանանց նահատակության հիշատակը Հայ Եկեղեցին նշում է համանուն տոնով՝ Բուն բարեկենդանին նախորդող հինգշաբթի օրը:
